Bệnh tay chân miệng được xác định là một trong những căn bệnh rất phổ biến ở đối tượng trẻ em và dễ lây lan trong thời gian ngắn. Về cơ bản thì căn bệnh này không quá nguy hiểm khi nó có khả năng tự khỏi từ 5 đến dưới 10 ngày. Tuy nhiên trong trường hợp trẻ nhỏ không được điều trị đúng cách thì vẫn có khả năng gây ra nhiều biến chứng khó lường, thậm chí có trường hợp gây tử vong. Vậy nguyên nhân cơ bản nào dẫn đến xuất hiện căn bệnh này? Các bậc phụ huynh cần làm gì để phòng ngừa cho con trẻ? Câu trả lời sẽ có ngay sau đây xin mời mọi người cùng theo dõi nhé.
Thế nào là bệnh tay chân miệng?
Bệnh Tay Chân Miệng (BTCM) là một bệnh truyền nhiễm do vi-rút gây ra. Nó có biểu hiện đặc trưng là sốt và mụn nước thường thấy xuất hiện tập trung ở lòng bàn tay, lòng bàn chân và ở bên trong miệng. BTCM phần lớn ảnh hưởng đến đối tượng trẻ em dưới 10 tuổi. Đối tượng thường gặp nhất là ở lứa tuổi dưới 5. Trẻ em ở nhà trẻ, mẫu giáo, nơi tập trung nhiều trẻ em rất dễ bị ảnh hưởng bởi các cơn bùng phát dịch BTCM. Lý do vì bệnh lây qua tiếp xúc từ người sang người, và trẻ còn nhỏ nên sẽ là đối tượng dễ bị lây bệnh nhất.
Trẻ em khi lớn lên thường miễn dịch với bệnh tay chân miệng vì các kháng thể được hình thành sau khi phơi nhiễm với vi-rút gây bệnh. Tuy nhiên, vẫn có khả năng thanh thiếu niên và người lớn cũng bị mắc bệnh này. Vậy nên dù sao chúng ta cũng không nên chủ quan.
Những nguyên nhân, triệu chứng của bệnh tay chân miệng
BTCM do các loại vi-rút thuộc họ enterovirus gây ra. Tác nhân gây nhiễm khuẩn thường gặp nhất là vi-rút Coxsackie A-16, trong khi enterovirus 71 thì ít gặp hơn. Biểu hiện lâm sàng của BTCM là như nhau bất kể loại vi-rút gây bệnh nào. Tuy nhiên, bệnh nhân nhiễm enterovirus 71 có nhiều khả năng dẫn đến các biến chứng hiếm gặp. Ví dụ như viêm màng não do vi-rút, viêm não hoặc tổn thương cơ tim. BTCM thường gặp nhất vào mùa xuân và mùa thu (từ tháng 3 đến tháng 5, và từ tháng 9 đến tháng 12). Thời gian ủ bệnh (là giữa thời gian bị nhiễm và khởi phát triệu chứng) thường từ 3 đến 7 ngày.
Triệu chứng ban đầu có thể là sốt và thường kèm theo đau họng. Tình trạng biếng ăn và khó chịu cũng có thể xảy ra. Khoảng 1 hoặc 2 ngày sau khi khởi phát sốt, vết loét gây đau và mụn nước sẽ xuất hiện trong miệng hoặc họng, hoặc cả hai. Mụn nước có khả năng xuất hiện ở tay, chân, miệng, lưỡi, bên trong má. Đôi khi mụn xuất hiện ở mông (ở mông thường do tiêu chảy gây ra). Mụn nước ít khi gây ngứa ở trẻ em, nhưng có thể gây ngứa ở người lớn.
Vết loét và mụn nước thường tự khỏi trong một tuần hoặc lâu hơn. BTCM thường nhẹ và chỉ gây sốt trong vài ngày, các dấu hiệu và triệu chứng cũng tương đối nhẹ. Bạn hãy liên hệ với bác sĩ nếu vết loét miệng hoặc tình trạng đau họng làm cho trẻ không uống nước được.
Biến chứng thường gặp của bệnh tay chân miệng
Tay chân miệng thường tự khỏi và không đe dọa tới sức khỏe của người bệnh. Tuy nhiên trong một số trường hợp bệnh có thể gây ra những biến chứng vô cùng nguy hiểm. Đặc biệt, trẻ nhỏ là đối tượng chính mà bệnh tấn công, do đó bệnh đang trở thành mối lo ngại của rất nhiều gia đình. Biến chứng thường gặp nhất của BTCM là tình trạng mất nước. Bệnh có thể gây loét miệng hoặc đau họng, làm cho trẻ đau và khó nuốt. Đôi khi các biến chứng nghiêm trọng của BTCM có thể xảy ra dù rất hiếm nhưng lại làm ảnh hưởng đến não và gây ra các biến chứng khác:
– Viêm màng não do vi-rút: đây là tình trạng nhiễm trùng hiếm gặp do viêm màng não và dịch não tủy bao quanh não và tủy sống,
– Viêm não: đây là bệnh nguy hiểm và có khả năng đe dọa đến tính mạng do vi-rút gây viêm não. Bệnh viêm não thường rất hiếm gặp.
– Viêm cơ tim (viêm tế bào cơ tim) cũng có thể xảy ra nhưng biến chứng này hiếm khi xảy ra.
Việc chẩn đoán triệu chứng bệnh thường được thực hiện qua thăm khám lâm sàng. Bác sĩ có thể phân biệt bệnh tay chân miệng với các loại nhiễm trùng do vi-rút khác bằng cách đánh giá dựa vào nhiều yếu tố. Ví dụ như độ tuổi của người nhiễm bệnh; dấu hiệu và triệu chứng đặc trưng, dạng phát ban hoặc vết loét.
Bệnh tay chân miệng có lây không? Lây qua đường nào?
Tay chân miệng hiện đang là mối lo lắng của nhiều bậc phụ huynh. Lý do vì các triệu chứng khá đa dạng và có biến chứng nặng nề. Đáng lưu ý, bệnh có khả năng lây lan nhanh qua đường tiêu hóa và hô hấp. Cụ thể bệnh lây qua: dịch tiết mũi họng, nước bọt, dịch từ mụn nước, phân, giọt bắn từ đường hô hấp vào không khí khi ho hoặc hắt hơi.
BTCM thường gặp nhất với trẻ em ở môi trường nhà trẻ, mẫu giáo. Lý do vì bé cần thay tã thường xuyên, tập đi vệ sinh; trẻ còn nhỏ nên thường đưa tay vào miệng. Mặc dù tỉ lệ lây truyền bệnh cao nhất rơi vào tuần đầu tiên khi trẻ phát bệnh, nhưng vi-rút vẫn có thể tồn tại trong cơ thể trẻ vài tuần sau khi các dấu hiệu và triệu chứng bệnh không còn nữa, điều này có nghĩa là trẻ vẫn có thể lây bệnh cho người khác.
Một số người, đặc biệt là người lớn, có thể truyền vi-rút sang người khác mà không có bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng nào của bệnh. Vì vậy chúng ta cần hướng dẫn tất cả các thành viên trong gia đình rửa tay thường xuyên. Đặc biệt lưu ý phải rửa tay sau khi thay tã cho trẻ bị nhiễm bệnh. Không để trẻ dùng chung đồ chơi hoặc ôm hôn người khác khi trẻ đang nhiễm bệnh. Cố gắng che mũi và miệng khi trẻ ho hoặc hắt hơi. Lau mũi và miệng bằng khăn giấy dùng một lần.
Phương pháp điều trị bệnh tay chân miệng
Hiện nay không có điều trị đặc hiệu cho bệnh tay chân miệng. Các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh tay chân miệng thường tự khỏi trong vòng 7 đến 10 ngày. Về cơ bản để phòng ngừa bệnh này, chúng ta cần lưu ý những điểm sau:
– Chế độ ăn uống: tránh cho trẻ ăn đồ chua, thức ăn mặn hoặc cay. Đồng thời nên tránh những thực phẩm cần nhai nhiều. Đổi sang dùng thức ăn mềm nhẹ trong vài ngày và khuyến khích trẻ uống thật nhiều nước. Nên dùng đồ uống nguội mát, sữa chua, các món tráng miệng, bánh pudding. Cho trẻ súc miệng bằng nước sạch sau mỗi bữa ăn,
– Điều trị tại nhà: theo hướng giảm triệu chứng sốt, đau miệng và đau họng. Không chỉ định thuốc kháng sinh cho bệnh nhiễm vi-rút này. Thuốc Ibuprofen và Paracetamol có thể sử dụng khi trẻ sốt hơn 38°C. Hiện chưa có vắc-xin phòng ngừa BTCM.
